Η χρονιά της ερήμου

Ε ναι λοιπόν, γυρίσαμε στης πόλης τους ρυθμούς και καθόλου μα καθόλου δεν μου αρέσει. Όπως δεν μ’ αρέσει και η επικαιρότητα, η πολιτική, γι’ αυτό και δεν θα σχολιάσω τίποτα.

Η χρονιά της ερήμου είναι ένα βιβλίο που διάβασα, ευτυχώς πριν φύγω για διακοπές (θα καταλάβετε γιατί) και πολύ μου άρεσε. Το συστήνω ανεπιφύλακτα.

Από το εξώφυλλο κιόλας (εκδόσεις ΠΟΛΙΣ), λεπτομέρεια από το έργο «Κόλαση» του Ιερώνυμου Μπος (αγαπημένος ζωγράφος), καταλαβαίνει κανείς τη ζοφερή ατμόσφαιρα του βιβλίου.
Η ιστορία εξελίσσεται στην Αργεντινή, ξεκινάει από την πρωτεύουσα και μεταφέρεται μέχρι τα τροπικά δάση της χώρας. Όλα συμβαίνουν μέσα σε λίγους μήνες. Η ηρωίδα έχει να αντιμετωπίσει την Κοσμοχαλασιά, το κίνημα της Επαρχίας αλλά και τους ανθρώπους της πόλης. Μια αλληγορία για την μετά ΔΝΤ εποχή στην Αργεντινή. Το βιβλίο διαβάζεται εύκολα αλλά όχι γρήγορα. Όποιος αντέξει να το διαβάσει σε 2 μέρες έχει σίγουρη την κατάθλιψη. Η ροή των γεγονότων όσο βίαια κι αν είναι, είναι ομαλή με τρόπο μάλιστα τόσο πειστικό ώστε διαβάζοντας το να συνειδητοποιεί κανείς πόσο εύκολα ο άνθρωπος χάνει τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά του. Όλα λειτουργούν με μια περίεργη κανονικότητα . Σαν τα πάντα να είναι φυσιολογικά επακόλουθα. Διαβάζοντας το βιβλίο αναρωτιέσαι πως θα αντιδρούσες άραγε αν βρισκόσουν στη θέση της ηρωίδας, που έχοντας μια κανονική σύγχρονη ζωή αναγκάζεται να γίνει ακόμα και πόρνη. Κι ενώ σκέφτεσαι πως δεν θα άντεχες ούτε τα μισά από όσα περνάει, η φυσικότητα της περιγραφής του Πέδρο Μαιράλ σου κόβει κάθε αμφιβολία. Ο άνθρωπος εδώ μοιάζει πιο κοντά στο ζώο περισσότερο από κάθε άλλη περιγραφή. Η αφήγηση τόσο απλή σε χτυπάει σαν γροθιά στο στομάχι. Βιβλίο στενάχωρο, αλλά ωραία στενάχωρο. Δεν ξέρω αν το τέλος είναι χάπι εντ αλλά σίγουρα η ηρωίδα δεν χάνει την ελπίδα της μέχρι το τέλος.

Κλείνοντας να πω πως ανοίγοντας την πρώτη σελίδα διαβάζεις πως το έργο εκδίδεται στα πλαίσια του Προγράμματος Υποστήριξης Μετάφρασης «Sur» του Υπουργείου Εξωτερικών, Διεθνούς Εμπορίου και Θρησκευμάτων της Αργεντινής Δημοκρατίας και αναρωτιέσαι είναι δυνατόν; Δεν ξέρω τι κυβέρνηση έχουν στην Αργεντινή αλλά αν σκεφτώ ότι προωθούν βιβλία σαν κι αυτό, τι να πω, οι άνθρωποι έχουν πολιτισμό. Αμφιβάλλω αν είμαστε ικανοί να κάνουμε κάτι ανάλογο…

Κι ένα απόσπασμα από το βιβλίο :

«Στην αυλή γινόταν μια συνέλευση γεφυροποιών και σηραγγοφρουρών, που τσακώνονταν. Ένας γεφυροποιός είχε υψώσει τον τόνο της φωνής του, ήθελε να μιλήσει, όμως οι σηραγγοφρουροί τον γιουχάιζαν. Ήταν παράξενο το πώς είχαν διαφοροποιηθεί οι γεφυροποιοί και οι σηραγγοφρουροί ακόμη και ως προς την εξωτερική τους εμφάνιση. Οι σηραγγοφρουροί, ίσως εξαιτίας της βαριάς δουλειάς, θύμιζαν λίγο τυφλοπόντικες, με τα μανίκια στα πουκάμισά τους μαζεμένα, με μπράτσα τριχωτά, παλάμες μεγάλες απ’ το τόσο σκάψιμο, με πλάτες φαρδιές και λιγάκι σκυφτές. Οι γεφυροποιοί, αδύνατοι, σκελετωμένοι, θύμιζαν λιγάκι πουλιά ‘ με τα κουστούμια τους, τα γυαλιά τους, με τα μαλλιά τους να πετάνε εδώ κι εκεί παρά την μπριγιαντίνη ήταν σαν τσαλαπετεινοί, και νευρικοί, με τικ που θύμιζαν ηλεκτρικές εκκενώσεις. Ίσως η ορνιθολογική πλευρά τους να οφειλόταν στο ότι στους πάνω ορόφους, παρότι κανείς δεν το παραδεχόταν ανοιχτά, έτρωγαν τα περιστέρια.

Ήταν χαμένος χρόνος. Όλοι αυτοί οι τύποι τσακώνονταν μάταια. Τις περισσότερες δουλειές τις κάναμε εμείς οι γυναίκες. Υποτίθεται ότι αυτοί έκαναν πειράματα με μηχανές στο γκαράζ, ότι είχαν αναλάβει τις βαριές δουλειές, αλλά όλοι γνώριζαν ότι περνούσαν τα απογεύματα παίζοντας ζάρια κλεισμένοι εκεί μέσα, σχεδόν στα σκοτεινά.
Ο καβγάς τους είχε να κάνει με το θέμα του μπάνιου. Καθώς οι τουαλέτες δεν λειτουργούσαν πια, χρησιμοποιούσαμε κουβά και τον αδειάζαμε σ’ ένα φωταγωγό, που τον λέγαμε «σκαταγωγό». Τα λύματα συσσωρεύονταν στο ισόγειο. Χρησιμοποιούσαμε τηλεφωνικούς καταλόγους αντί για χαρτί υγείας, κι όταν τελειώναμε την δουλειά μας, βγάζαμε τον κουβά από ένα παραθυράκι και τον αδειάζαμε. Πότε πότε έριχναν με το φτυάρι λίγο ασβέστη πάνω στις βρωμιές, αλλά η δυσωδία παρέμενε εξίσου αισθητή, αν και ήταν εντονότερη στους κάτω ορόφους, οπού έμεναν οι περισσότεροι από τους σηραγγοφρουρούς. […]

Η κατάσταση ολοένα και χειροτέρευε. Κανένας δεν νοιαζόταν πια για το τι γινόταν έξω, ήταν σαν καβγάς μωρών παιδιών εν μέσω κανονικού πολέμου. Δεν είχε σημασία αν άλλαζε και πάλι ο Πρόεδρος ή αν σημειώνονταν συγκρούσεις μεταξύ στρατού και ενόπλων ομάδων της Επαρχίας. Ξέραμε ότι τα προβλήματα συνεχίζονταν επειδή βλέπαμε την αστυνομία εσωτερικών υποθέσεων όλο να έρχεται. Ήταν ομάδες αστυνομικών που έκαναν ελέγχους στο κτίριο. Κάποιες φορές, νωρίς το πρωί, παραμέριζαν την κουρτίνα του κρεβατιού μου με την κάννη ενός όπλου, εμφανιζόταν το κεφάλι ενός χωροφύλακα, με κοίταζε, με ρωτούσε το όνομα μου και συνέχιζε τον δρόμο του.»

Η χρονιά της ερήμου, Pedro Mairal, εκδόσεις ΠΟΛΙΣ